Zarys metod badawczych w naukach społecznych (Repetytorium dla magistrantów Instytutu Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego)

Andrzej Świątecki

Artykuł ukazuje proces dochodzenia do poznania naukowego, jakiego doświadcza student w trakcie powstawania promocyjnego opracowania naukowego, którym jest praca magisterska. Po zaprezentowaniu podstawowych wymogów stawianych pracom magisterskim, dotyczącym nauk o komunikowaniu, dokonano ogólnego podziału nauk w kilku przekrojach, stosując podejście dychotomiczne (dwudzielne). W pierwszym przekroju wyodrębniono nauki teoretyczne (podstawowe) oraz nauki stosowane (praktyczne). W drugim wskazano natomiast na podział na nauki formalne oraz empiryczne (czyli doświadczalne). Te ostatnie podzielono z kolei na nauki przyrodnicze oraz społeczne, w których mieszczą się nauki o komunikowaniu. Metody badawcze przedstawiono także w układzie dwudzielnym, wyodrębniając metody o charakterze ogólnym i metody szczegółowe. W pierwszym ze zbiorów omówiono metody indukcyjne, dedukcyjne i redukcyjne, analizę oraz syntezę, porównanie oraz przeciwstawienie, uogólnienie i wnioskowanie oraz metodę analizy i krytyki piśmiennictwa źródłowego. W drugim natomiast przedstawiono metody szczegółowe: opisową, monograficzną, badania dokumentów, doświadczalną oraz modelową.

SŁOWA KLUCZOWE

podział nauk, problem naukowy, metody badawcze, wiedza, myślenie, poznanie.